De bedrijfsoverdracht, een juridisch Jenga-spel
Een bedrijfsoverdracht is een uitdagend en delicaat proces, dat een zorgvuldige voorbereiding vergt en talrijke vraagstukken oproept. De M&A-markt is in volle evolutie, met nieuwe uitdagingen en kansen, zoals de impact van technologie en de groeiende rol van artificiële intelligentie. Benedicte Leroy, advocaat gespecialiseerd in M&A bij NOMA, heeft bijna 20 jaar ervaring in het ondernemingsrecht en het begeleiden van ondernemers bij bedrijfsoverdrachten in de breedste zin van het woord. "Je kan het proces vergelijken met het leggen van een complexe puzzel," legt Benedicte uit. "Elk stuk moet perfect op zijn plaats vallen om een solide geheel te vormen."
M&A: multidimensionaal vraagstuk
Een bedrijfsoverdracht gaat veel verder dan enkel een juridische transactie. Het is een gelaagd proces dat raakt aan diverse aspecten: van fiscaliteit en vastgoed tot familiale belangen en commerciële overeenkomsten. Benedicte licht toe. "Bij een overdracht komen veel verschillende elementen samen: er zijn beslissingen te nemen over de juridische structuur, de financiële planning en de toekomstvisie van de onderneming.”
“Een gedegen voorbereiding is dan ook essentieel. Elke elke stap heeft zijn invloed op het proces," zegt Benedicte. “Een keuze omtrent vastgoed kan bijvoorbeeld directe gevolgen hebben voor de structuur van de transactie, en daarmee ook voor de timing. Alles is met elkaar verbonden. Vanuit die optiek is een bedrijfsoverdracht niet slechts een puzzel, maar een complex Jenga-spel, waarbij elk blokje nauwkeurig moet worden geplaatst om stabiliteit te garanderen."
Hoe maakt een ondernemer zichzelf misbaar?
Een goede voorbereiding van een M&A-advocaat start met het stellen van de juiste vragen. "Die zijn cruciaal om de juiste exitstrategie en transactiestructuur te bepalen. Wat is de precieze transactieperimeter? Wens ik het vastgoed te verkopen of te behouden? Hoe lang wil ik als ondernemer nog actief blijven in het bedrijf? En nog belangrijker, welke rol wenst men aan te nemen de komende jaren? Sommigen trekken liever meteen de deur achter zich dicht, terwijl anderen ervoor kiezen om nog een tijdlang een adviserende of operationele functie te behouden.”
“Een aantal aandelen behouden of opnieuw instappen na de bedrijfsoverdracht is daarbij een te overwegen strategie. Het kan een win-winoplossing zijn. Deze methode verzacht de financiering voor de overnemer, terwijl hij kan blijven beroep doen op de knowhow van de overdrager. De overdrager blijft voor een deel, bijvoorbeeld via de algemene vergadering of als bestuurder, beslissingsbevoegdheid behouden en geniet nog van een dividend.”
Een belangrijke vraag bij een bedrijfsoverdracht is ook hoe een ondernemer zichzelf misbaar kan maken. "Vaak een uitdaging, want het bedrijf is toch als een kindje voor hen," zegt Benedicte. Ondernemers zijn doorgaans betrokken bij elk aspect, van inkoop tot personeel, en veel cruciale kennis zit soms alleen in hun hoofd. In dat geval kan het bijvoorbeeld een oplossing zijn om medewerkers met potentieel meer verantwoordelijkheden te geven, zoals inkoop of hr, om zo de continuïteit te waarborgen."
Asset deal of share deal: een doordachte keuze
Bij een bedrijfsoverdracht is de keuze tussen een asset deal en een share deal van groot belang. "Bij vennootschappen kan men kiezen om activa of aandelen te verkopen," legt Benedicte uit.
"Stel je het voor als een doos vol ballen: de ballen vertegenwoordigen de activa, zoals machines, voorraden en handelsmerken, terwijl de doos zelf de juridische entiteit is. Met een asset deal verkoop je enkel de activa, wat de koper de mogelijkheid biedt om selectief te kiezen. Bij een share deal daarentegen gaat de volledige vennootschap mee over, inclusief alle passiva, rechten en verplichtingen."
Daarbij wijst Benedicte ook op het fiscale voordeel van een share deal: "Momenteel is de meerwaarde op aandelen volledig belastingvrij, terwijl de verkoop van activa belast wordt. Dit fiscale verschil kan voor de verkoper een aanzienlijke impact hebben."
Duidelijke contracten als fundament van een geslaagde bedrijfsoverdracht
Net zoals in andere rechtsdomeinen, staat of valt een overdracht met heldere afspraken. "Deze kunnen bijvoorbeeld vastgelegd worden in een overnameovereenkomst, alsook in een aandeelhoudersovereenkomst of managementovereenkomst," aldus Benedicte. "Deze documenten vormen het fundament van de transactie en zorgen ervoor dat de rechten en plichten van alle partijen duidelijk uitgestippeld zijn."
Ook het type koper speelt hierin een belangrijke rol. "Of het nu gaat om een familielid, een medewerker of een externe partij zoals een private equity-speler: elke koper brengt zijn eigen nuances en verwachtingen met zich mee. Bij familiale opvolging bijvoorbeeld, spelen kwesties als vermogensplanning en continuïteit een grote rol, terwijl bij externe partijen zoals private equity vaak meer de focus ligt op financiële rendementen en groei," verduidelijkt Benedicte.
Daarnaast is het essentieel om voorbereid te zijn op het due diligence-onderzoek, dat de koper uitvoert voordat de definitieve handtekeningen worden gezet. "Een overnemer wil vooral begrijpen hoe het bedrijf functioneert. Daarbij moet de overdrager binnen korte tijd veel documenten en data beschikbaar stellen. Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn en ervoor te zorgen dat alle bedrijfsinformatie – van financiële gegevens tot operationele processen – netjes en georganiseerd voorhanden is. Zo geef je vanaf de start van een M&A-traject een professionele indruk."
NOMA, M&A vanuit het perspectief van de ondernemer
Het mag dus duidelijk zijn: een bedrijfsoverdracht is een zorgvuldig proces waarbij geen enkel detail over het hoofd mag worden gezien. Bij NOMA worden cliënten van begin tot eind ondersteund in het volledige overname-traject. Juridisch, maar ook praktisch. "Wij beperken ons niet tot de opmaak van de contracten," benadrukt Benedicte. "Onze begeleiding gaat zeer breed, van het bespreken van een verkoopsopportuniteit tot een objectieve waardebepaling en de onderhandeling. Zelfs in de zoektocht naar een geschikte overnemer staan we ondernemers bij, waarbij we met plezier ons netwerk aanboren. Alles om een overname zo correct én soepel mogelijk te laten verlopen."
Benedicte Leroy startte haar carrière als bedrijfsjurist in 2005 en groeide sindsdien uit tot expert in ondernemingsrecht, met een bijzondere focus op financieel recht en fusies en overnames.
Met haar master in de rechten, master in general management en master-na-master in tax law, biedt ze cliënten een compleet perspectief en navigeert ze hen pragmatisch door het overnameproces.
Een bedrijfsoverdracht op de planning?
De advocaten van NOMA denken met u mee, adviseren uit ervaring en staan u met veel kennis bij doorheen het proces. We heten u van harte welkom op onze kantoren in Brussel, Brugge en Kortrijk.
Juridische tips onderweg?
Welkom bij Law by NOMA, een glasheldere blik op de juridische actualiteit. In deze podcast delen de advocaten van NOMA hun expertise. Praktisch, toegankelijk en to the point, op maat van ambitieuze ondernemers en bedrijven.