Nieuwe accenten in het Verzameldecreet Omgeving en Vrijstellingsbesluit

Tegen het einde van het afgelopen parlementair jaar werden er op Vlaams niveau twee wetgevende documenten goedgekeurd op het vlak van overheids- en omgevingsrecht. Zo gaf het Vlaams Parlement op 8 mei 2024 groen licht voor het Verzameldecreet Omgeving, goed voor zo’n 22 wets- en decreetwijzigingen. Hoewel het merendeel van deze aanpassingen vooral technisch van aard is, bevatten enkele bepalingen toch een aanzienlijke impact op het terrein. Ongeveer een maand later, op 7 juni, keurde de Vlaamse Regering ook een wijzigingsbesluit goed dat enkele gerichte, vaak technische aanpassingen doorvoert aan het Vrijstellingenbesluit. NOMA volgt de wetswijzigingen op de voet en selecteerde een aantal belangrijke nieuwigheden die niet aan uw aandacht mogen ontsnappen, zowel op het niveau van de aanvraag, als de verlenging van de omgevingsvergunning. 

Deze maatregel is echter niet van toepassing in enkele gevallen. Zo is er geen verplichte compensatie voor de gebiedscategorie lijninfrastructuur, voor in omvang beperkte oppervlakten van herbestemming (zogenaamde grenscorrecties) en bij het zone-eigen maken van hoofdzakelijk vergunde constructies, behalve als het gaat om ruimtelijke uitbreidingen.

Ook indien op het grondgebied van de plannende overheid geen gronden met een harde bestemming aanwezig zijn waarvan de ontwikkeling beleidsmatig niet langer gewenst is, is er geen planologische compensatie vereist.

Evenwel voorziet het Verzameldecreet Omgeving in een soepele invulling van deze compensatie. Wanneer binnen een ander lopend planningsproces een compensatie van minstens gelijke oppervlakte wordt toegekend, of wanneer een recent vastgesteld RUP voorziet in een dergelijke compensatie, wordt eveneens voldaan aan de planologische compensatieverplichting. Hoe de planologische compensatie concreet zal plaatsvinden, is op dit moment nog niet te voorspellen. Wat wel vaststaat, is dat het geen eenvoudige taak zal zijn.

Nieuwe regels rond meldingsplicht Vlaanderen toegelicht

Het Verzameldecreet Omgeving voorziet een meldingsplicht voor tijdelijke handelingen. Ook worden meldingsplichtige handelingen niet beschouwd als afwijkend van stedenbouwkundige en verkavelingsvoorschriften op voorwaarde dat de op het perceel aanwezige gebouwen of constructies hoofdzakelijk vergund zijn, tenzij die handelingen uitdrukkelijk zijn verboden in de voorschriften. Wanneer deze wijziging in werking treedt, is nader te bepalen door de Vlaamse Regering.

Wijziging vrijgestelde handelingen en vergunningsplichten

Tijdelijke handelingen zullen voortaan niet langer worden vrijgesteld van de vergunningplicht. Daarentegen blijven occasionele handelingen, die eenmalig en van korte duur zijn, wel vrijgesteld. Ook hier wordt de exacte datum van inwerkingtreding nog door de Vlaamse Regering bepaald. 

Zonevreemde functiewijzigingen

Voortaan wordt bij het beoordelen van het hoofdzakelijk vergunde karakter van een onroerend goed uitgegaan van de laatst vergunde of vergund geachte functie, en niet langer van de actuele functie. Deze aanpassing is bedoeld om het probleem van onvergunde (reeds uitgevoerde) functiewijzigingen, die vergunningsaanvragen voor verbouwingen blokkeerden, op te lossen. De Vlaamse Regering wil hiermee het hergebruik en de renovatie van bestaand patrimonium, zoals leegstaande hoeves, bevorderen.
De praktijk zal echter moeten uitwijzen in welke mate bovenstaande doelstelling slaagt. De bestaande voorwaarden in het kader van een zonevreemde functiewijziging blijven immers bestaan en worden zeer strikt beoordeeld. Het Verzameldecreet heeft hieraan nog toegevoegd als bijkomende voorwaarde onder artikel 4.4.23 VCRO dat de functiewijziging de normale bedrijfsvoering van vergunde of vergund geachte bedrijven in de omgeving niet in het gedrang mag brengen.

Vrijstellingsbesluit Vlaanderen: wanneer is een omgevingsvergunning verplicht? 

De volgende handelingen aan en bij woningen zijn vrijgesteld van de vergunningsplicht, op voorwaarde dat de werkzaamheden worden uitgevoerd binnen een straal van 30 meter van de hoofdzakelijk vergunde woning:

• Isolatie aan de buitenzijde: Het aanbrengen van gevel- en dakisolatie tot een maximum van 26 centimeter, behalve wanneer het gaat om wereld- of bouwkundig erfgoed.
• Warmtepompen en airconditioners: De plaatsing van bovengrondse onderdelen in de voortuin, zijtuin of achtertuin, of op de zij- en achtergevel, mits deze tot op twee meter van de perceelsgrens of tegen een bestaande scheidingsmuur zijn ingeplant.
• Toegang en oprit: De aanleg van de noodzakelijke toegang en oprit naar het gebouw in de voortuin, inclusief de overwelving of inbuizing van een baangracht.

In het kader van de elektrificatie van het Belgische verkeer zijn ook de installatie van elektrische laadinfrastructuur op openbaar domein en de plaatsing van elektrische laadpalen op of aan hoofdzakelijk vergunde of vergund geachte verhardingen vrijgesteld van een omgevingsvergunning.